Znajdujesz się w: Strona główna > Polskie Towarzystwo Filozoficzne > Przyswojenie w filozofii
medycyny polityki i sztuki - 19 kwietnia 2021 o 16.00
Oddział Wrocławski PTF
zaprasza na seminarium online poświęcone kategorii „przywłaszczenia” i „przyswojenia” – ujętych z perspektywy filozofii sztuki, polityki i medycyny – z udziałem: Agnieszki Bandury, Emilii Jeziorowskiej, Urszuli Lisowskiej i Wojciecha Mackiewicza.
Serdecznie zachęcamy do przyłączenia się i zabrania głosu – podczas spotkania chcielibyśmy zastanowić się nad różnicą między przywłaszczaniem (procesem brania w posiadanie, zawładnięciem czy urzeczowieniem) a przyswajaniem (jako przyjmowaniem, czynieniem „swoim” czy upodmiotowianiem). Czy te dwie kategorie nawzajem się uzupełniają czy wykluczają? Jak ustanowić prawdziwą relację z tym, co swoiste (to znaczy: stworzyć więź z tym, co swoiste, a jednocześnie tego nie pochłonąć)? Jaką rolę dążenie do przyswojenia bez przywłaszczenia powinno odgrywać w komunikacji międzyludzkiej? Czy możemy przyswoić naturę, nie przywłaszczając jej? Czego możemy się od niej nauczyć?
Spotkanie odbędzie się 19 kwietnia 2021 między 16:00 a 18:00 na platformie Zoom:
Meeting ID: 715 4620 4113; Passcode: Jn47BT
Uczestnicy:
dr Agnieszka Bandura, Zakład Estetyki IF UWr - estetyk, zajmuje się historią estetyki i sztuki oraz współczesnymi nurtami estetycznymi, współczesną sztuką, kulturą wizualną, sztuką nowych mediów
mgr Emilia Jeziorowska, doktorantka Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych UWr w dziedzinie nauk o sztuce - absolwentka wrocławskiej historii sztuki i filozofii, obecnie pisze rozprawę doktorską dotyczącą ikonosfery protestów z lat 2011-2012
dr Urszula Lisowska, Zakład Filozofii Społecznej i Politycznej IF UWr - zajmuje się filozofią polityki – amerykańskim liberalizmem (w tradycji Rawlsowskiej), relacjami między estetyką a polityką, a obecnie przede wszystkim modelami polityki w dobie antropocenu
dr Wojciech Mackiewicz, asystent w Zakładzie Humanistycznych Nauk Lekarskich Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu - zajmuje się szeroko pojętą filozofią ciała oraz wąsko pojętą medykalizacją zjawisk społeczno-kulturowych
Abstrakty:
Agnieszka Bandura, Mimesis 2.0 – kwestia naśladownictwa w sztuce przełomu XX i XXI wieku
Historii estetyki nie sposób pomyśleć bez kategorii mimesis – już w starożytności definiowano ją rozmaicie (od kopii i wiernego naśladownictwa, przez ekspresję emocji, po alternatywę dla tego, co jest). Nie ulega jednak wątpliwości, że teoria sztuki i nowożytna estetyka forsowały normatywną i jednolitą wersję mimesis – to w nią, rozumianą tradycyjnie jako cel sztuki („ars imitatur naturam”) wymierzyła dzieła dwudziestowieczna awangarda, usuwając ją w cień na co najmniej 6 dekad. W sztuce ponowoczesnej (od lat 80. XX wieku), zwanej apropriacyjną (H. Foster, R. Krauss, in.), obserwujemy powrót mimesis „drugiego stopnia” („ars imitatur artem”). Dyskusyjna strategia zawłaszczenia oddała sztuce mimesis wcześniej zaanektowaną (przywłaszczoną) przez teorię i estetykę.
Emilia Jeziorowska, Détournement – przechwycenie jako artystyczna strategia zapożyczenia i zawłaszczenia
W moim wystąpieniu chciałabym dokonać prezentacji pojęcia przechwycenia (fr. détournement), skonceptualizowanego w działalności teoretycznej i wykorzystywanego w praktykach artystycznych Międzynarodówki Sytuacjonistycznej, działającej w latach 1957-1972. Oznacza ono wtórne użycie lub przetworzenie zastanego elementu rzeczywistości, m.in. materiału zmysłowego, artystycznego, językowego, które przez sytuacjonistów rozumiane było jako metoda twórcza i zarazem antysystemowa strategia walki z postępującymi procesami spektakularyzacji społeczeństwa. Ze względu na szeroki zakres pojęciowy tej definicji, niezbędne będzie odróżnienie przechwycenia od subwersji, a także kategorii rekontekstualizacji, intertekstualności i apropriacji, bezpośrednio związanych z problematyką przyswojenia i przywłaszczenia w polu kultury. Postaram się wykazać, że ze względu na swój dialogiczny charakter strategia przechwycenia może stać się przydatnym narzędziem opisu związków sztuki i życia codziennego oraz posłużyć konceptualizacji wybranych zjawisk artystycznych, ale także społecznych na polu filozofii, historii, historii sztuki czy socjologii.
Urszula Lisowska, Jak przyswoić swoistość bez przywłaszczenia?
W referacie przekonuję, że tytułowe przyswojenie swoistości bez przywłaszczenia odnosi się do relacji konstytutywnej dla sfery polityki. Wychodzę od zarysowania dwóch kategorii – oikeiôsis i zbliżonego do niej pojęcia oikeios. To pierwsze u stoika Hieroklesa odnosi się do procesu przesuwania granic zobowiązań, w wyniku którego dalsze obszary lojalności zostają przyswojone do tego najbardziej bezpośredniego (własnej jaźni). Co ciekawe, do obrazu przesuwania granic współcześnie odnosi się Jason W. Moore, twórca pojęcia kapitalocenu. Moore przekonuje, że rozszerzanie granic przywłaszczalnych „tanich natur” to sedno kapitalistycznej odmiany oikeios – metabolicznej relacji między gatunkami a otoczeniem. Warto zauważyć, że, choć odmiennie wartościowana, w obu przypadkach metafora rozszerzania granic wyraża perspektywę podmiotu (opisuje proces włączania zewnętrznych elementów w sferę aktywności podmiotu). Inne podejście proponuje Jeremy Bendik-Keymer, który oikeiôsis definiuje jako swoiste dla danej istoty otoczenie, odsłaniane przez postawę zadziwienia (wonder). Autor przekonuje również, że zadziwienie nakierowane na oikeiôsis może stać się zasadą polityki. W referacie rozwijam to założenie, wpisując je w Arendtowsko-Kantowski model sądu smaku jako kompetencji politycznej. Ukazuję inspirowaną zadziwieniem zdolność sądzenia jako praktykę tworzenia relacji przyswojenia swoistości bez przywłaszczenia. W konkluzji argumentuję dodatkowo, że zaproponowany model nie tylko opisuje funkcjonowanie sfery polityki „od środka”, ale również pozwala ująć relację między polityką a szerszym porządkiem natury (physis).
Wojciech Mackiewicz, Zdrowie i choroba. Krytyka metaforycznego rozumu
We współczesnej dyskursywizacji zdrowia i choroby można zaobserwować stopniowe, acz konsekwentne, przesuwanie akcentów z pola wiedzy medycznej ku kategorycznie odmiennej epistemologii. Choroba przestaje funkcjonować jako fizyczna dysfunkcja, kluczowe stają się jej metafory. Metafory ukierunkowują myśl umożliwiając różnorodne wykorzystanie tych samych treści, tego samego zjawiska czy wydarzenia. W ich świetle choroba przestaje funkcjonować jako fenomen wyłącznie medyczny (zatem: neutralny, deskryptywno-objaśniający), stając się raczej zjawiskiem natury etycznej (wartościującym, identyfikującym, tłumaczącym, potępiającym, usprawiedliwiającym). W metaforze łączą się tendencje do bezpośredniej, wielostronnej i „demokratycznej” komunikacji z tendencjami do formułowania dyskursu w sposób „autorytarny”, tj. jednokierunkowy, bezwarunkowy, naznaczony silnymi tendencjami do działania. Metafora zatem na wiele sposobów łączy myśl i byt, teorię i praktykę, (myślenie i działanie), „duszę” i ciało w jedno, nadając im nowych właściwości. Tym sposobem dyskursywizacja zdrowia i choroby wyłania określone reakcje społeczno-polityczne.